จิตอาสา หรือ การทำหน้าที่เป็นอาสาสมัคร (Volunteering) มาจากคำว่า จิตสาธารณะ (Public Mind หรือ Public Consciousness) จิตอาสา คือ หนึ่งในกิจกรรมช่วยเหลือสังคมที่ได้รับการยอมรับและเป็นที่นิยมแพร่หลายไปทั่วโลก เรามักเห็นการเปิดรับสมัครจิตอาสาในรูปแบบกิจกรรมต่างๆ หรือการก่อตั้งมูลนิธิ และแม้แต่การมีส่วนร่วมในชุมชนของคุณ ซึ่งการเป็นอาสาสมัครก็มักให้ผลตอบแทนที่คุ้มค่า รวมถึงเป็นการค้นพบโอกาสใหม่ ๆ และความน่าสนใจในชีวิต ซึ่งรูปแบบของจิตอาสาก็มีหลากหลายประเภท ดังนี้
จิตอาสา คือ
จิตอาสา คือ การมีจิตสำนึกเพื่อส่วนรวม การทำเพื่อผู้อื่นและสังคม แน่นอนว่าการทำเพื่อผู้อื่นแบบไม่หวังสิ่งตอบแทน ไม่เพียงแต่มอบความรู้สึกด้านดีๆ ของการให้กลับมาเท่านั้น ยังเป็นการสะท้อนความสนใจ และการเปิดโอกาสใหม่ ๆ ให้แก่ตนเอง อีกทั้งการทำประโยชน์เพื่อส่วนรวม จะช่วยลดปัญหาที่เกิดขึ้นในสังคม ช่วยกันพัฒนาคุณภาพชีวิต เพื่อเป็นหลักการในการดำเนินชีวิต ช่วยแก้ปัญหา และสร้างสรรค์ให้เกิดประโยชน์สุขแก่สังคม
ประเภทของจิตอาสา และ จิตสาธารณะ มีอะไรบ้าง
จิตอาสา มีหลายประเภท แบ่งได้ตามบทบาท กลุ่มเป้าหมาย และประเภทของงานที่ต้องการช่วยเหลือ ซึ่งแน่นอนว่าทั้งหมดเป็นงานที่ไม่แสวงหาผลกำไรทั้งสิ้น ได้แก่
1. จิตอาสาที่ทำงานกับสัตว์
การเป็นอาสาสมัครทำงานกับสัตว์ ไม่ว่าจะเป็นงานอดิเรกที่ช่วยเหลือสัตว์ในฐานะเพื่อนร่วมโลกเป็นครั้งคราว หรือเราอาจจะเห็นบางคนที่ชื่นชอบจิตอาสาประเภทนี้และผันตนอุทิศตัวจนกลายไปเป็นอาชีพเลยก็มี ได้แก่
- การดูแลช่วยเหลือสัตว์บาดเจ็บ
- การทำงานที่ฟาร์มชุมชน
- การติดตามสัตว์ป่าในท้องถิ่น
- การรับเลี้ยง, ช่วยเหลือสัตว์จรจัด เช่น สุนัขจรจัด แมวจรจัด
- การช่วยงานที่สวนสัตว์
นอกจากนี้ คุณยังสามารถเป็นอาสาสมัครในบทบาทที่ไม่เกี่ยวข้องกับการทำงานโดยตรงกับสัตว์ก็มีเช่นกัน ได้แก่ องค์กรการกุศลด้านสัตว์ป่าและสัตว์สงวน ซึ่งมีสัตว์จำนวนมากที่รอความช่วยเหลือ ซึ่งคุณสามารถเป็นส่วนหนึ่งผ่านการระดมทุน อีกทั้งศูนย์ช่วยเหลือสัตว์ส่วนใหญ่มักไม่ได้คาดหวังให้คุณเป็นผู้เชี่ยวชาญในเรื่องสัตว์ เพียงแต่หากคุณกระตือรือร้นที่จะเรียนรู้และมีความรักในสัตว์ ก็สามารถไปลองทำงานจิตอาสาด้านนี้ได้
2. โครงการจิตอาสาเพื่อชุมชน
คุณสามารถสร้างการเปลี่ยนแปลงในพื้นที่ของคุณ ไม่ว่าจะเป็นการลงแรงหรือการบริจาคซึ่งใช้เวลาเพียงไม่กี่ชั่วโมงต่อสัปดาห์ ตั้งแต่การช่วยเหลือโครงการรีไซเคิลในชุมชน ไปจนถึงการสนับสนุนปัญหาด้านสุขภาพในท้องถิ่น ซึ่งมีหลายวิธีที่จะช่วยได้
กิจกรรมหรือโครงการในท้องถิ่นส่วนใหญ่ มักเป็นกิจกรรมแบบไม่มีข้อผูกมัด ซึ่งเหมาะกับผู้ที่มีเวลาจำกัด ตัวอย่างเช่น หากคุณมีเวลาว่างในสักวันในช่วงเสาร์อาทิตย์ คุณสามารถชวนเพื่อน ๆ ไปจัดกิจกรรมทำความสะอาดทางเท้า ปรับปรุงสวนสาธารณะ หรือแม้การเก็บขยะริมหาด ซึ่งอาจใช้เวลาเพียง 2-3 ชั่วโมง
จะเห็นได้ว่า การทำกิจกรรมจิตอาสาเพื่อชุมชน นอกจากจะเป็นการแบ่งเบาภาระหน้าที่ของผู้ที่มีส่วนรับผิดชอบในส่วนนี้ ยังเป็นการปลูกฝังและเสริมสร้างจิตสาธารณะแก่ตนเอง หมูคณะ รวมถึงผู้พบเห็นด้วยเช่นกัน
3. จิตอาสาในทางการแพทย์และปฐมพยาบาล
เรามักจะได้ยินคำว่า อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) กันมากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19 ในปัจจุบัน ซึ่งแน่นอนว่าเมื่อบุคลากรทางการแพทย์ ไม่เพียงพอและการเกิดวิกฤตที่มีผู้ป่วยมากขึ้น ในแต่ละพื้นที่รวมถึงพื้นที่ของคุณเอง ก็อาจต้องการผู้ที่มีจิตอาสามาช่วยเหลือตรงนี้เช่นกัน ลองสอบถามเกี่ยวกับโอกาสในการเป็นอาสาสมัครในโรงพยาบาล รวมถึงในชุมชนในพื้นที่ของคุณ องค์กรที่ให้บริการด้านการดูแลสุขภาพในพื้นที่ของคุณ ซึ่งส่วนใหญ่จะมีผู้จัดการด้านการบริการโดยสมัครใจหรือทีมงานที่รับผิดชอบในการประสานงานอาสาสมัครอยู่
นอกจากนี้ มีหลายบทบาทที่เปิดรับอาสาสมัคร ทั้งทีมกู้ภัย และบางบทบาทที่เกี่ยวข้องกับการทำงานร่วมกับเจ้าหน้าที่ของโรงพยาบาล ซึ่งเกี่ยวข้องกับการใช้เวลากับผู้ป่วย ตัวอย่างเช่น คุณอาจช่วยเจ้าหน้าที่เกี่ยวกับงานธุรการ หรือช่วยเหลือผู้ป่วยขณะพักฟื้น อาสาสมัครอาจใช้เวลาพูดคุยกับผู้ป่วยที่ไม่มีเพื่อนหรือสมาชิกในครอบครัวมาเยี่ยม เป็นต้น
4. จิตอาสาสีเขียว
จิตอาสาสีเขียว ทำงานร่วมกับการอนุรักษ์ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ซึ่งมีหลายวิธีในการมีส่วนร่วมผ่านการเป็นอาสาสมัคร ได้แก่
- การอนุรักษ์สัตว์ป่า
- โครงการศึกษาสิ่งแวดล้อม
- สนับสนุนงานช่วยเหลือระหว่างประเทศ
- ขยะรีไซเคิล
- การเข้าร่วมกลุ่มชุมชนของคุณที่ทำงานเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมหรือปัญหาระดับโลก
ซึ่งมีระดับการทำงานในหลากหลายประเภท ทั้งการช่วยเหลือชั่วคราว (วันหยุด) อาสาสมัครระยะยาว และการเข้าร่วมกลุ่มจิตอาสาในพื้นที่
5. จิตอาสาด้านกีฬาหรือกิจกรรมนันทนาการอื่นๆ
เมื่อพูดถึงหน่วยงาน สโมสรกีฬา และกิจกรรมนันทนาการอื่นๆ เรามักนึกถึงภาครัฐ และภาคเอกชนเป็นหลักในภาพใหญ่ ซึ่งในภาพเล็กในระดับชุมชนกิจกรรมประเภทนี้ ก็จัดเป็นหนึ่งในงานจิตอาสาได้เช่นกัน ซึ่งเป็นกิจกรรมที่ทำงานร่วมกับคนที่มีความสนใจในกิจกรรมนั้น ๆ รวมถึงเยาวชน ไม่ว่าจะเป็นในด้านการฝึกสอน การบริหารงาน การทำหน้าที่ในบทบาทต่างๆ งานคณะกรรมการ และการจัดกิจกรรมการแข่งขัน ซึ่งในระยะแรกงานเหล่านี้ล้วนเป็นงานอาสาสมัครทั้งสิ้น หากแต่มีความสำเร็จอย่างเป็นรูปธรรม และการวางรากฐานอย่างเป็นระบบ จนสามารถเกิดการจ้างงานและได้ประโยชน์กับทุกฝ่ายได้ในภายหลัง
สรุป จิตอาสา คือ
ไม่ว่าคุณจะเป็นใครก็ตาม การได้มีโอกาสเป็นส่วนร่วมจิตอาสา หรือ การมีจิตสาธารณะ ไม่ว่าจะเป็นการช่วยเหลือในระดับใดก็ตาม (ชุมชน จังหวัด ประเทศชาติ ระหว่างประเทศ) ล้วนเป็นการมีจิตสำนึกเพื่อส่วนรวม การทำเพื่อผู้อื่น และสังคม ไม่เพียงแต่มอบความรู้สึกด้านดีๆ ของการให้กลับมาเท่านั้น ยังเป็นการสะท้อนความสนใจและการเปิดโอกาสใหม่ ๆ ให้แก่ตนเอง อีกทั้งการทำประโยชน์เพื่อส่วนรวม จะช่วยลดปัญหาที่เกิดขึ้นในสังคม ช่วยกันพัฒนาคุณภาพชีวิต เพื่อเป็นหลักการในการดำเนินชีวิต ช่วยแก้ปัญหา และสร้างสรรค์ให้เกิดประโยชน์สุขแก่สังคม
