พรบ. การศึกษาแห่งชาติ และคำนิยามต่างๆ

พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ หรือ พรบ. การศึกษาแห่งชาติ คือกฎหมายที่กำหนดเกี่ยวกับการดำเนินการทางการศึกษาในประเทศไทย ซึ่งมีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างระบบการศึกษาที่มีคุณภาพและเป็นฐานการพัฒนาประชากรทั้งทางด้านบุคลิกภาพและทางเศรษฐกิจของประเทศ รวมถึงเพิ่มโอกาสในการเข้าถึงการศึกษาและสร้างความเสมอภาคในการศึกษาทุกระดับ รวมถึงการกำหนดหลักเกณฑ์และมาตรฐานการศึกษาที่เหมือนกันในระดับประเทศเพื่อให้มีความเท่าเทียมในการศึกษาทั้งหมด โดยมีการปรับปรุงมาแล้ว 4 ฉบับ ได้แก่ พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542, พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2545, พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2553 และ พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ (ฉบับที่ 4) พ.ศ. 2562

พรบ. การศึกษาแห่งชาติ มีความสำคัญอย่างไร?

พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติมีความสำคัญอย่างยิ่ง เนื่องจากมีผลต่อการพัฒนาทางด้านการศึกษาและสังคมทั้งประเทศ โดยมีความสำคัญดังนี้:

1. การกำหนดเป้าหมายและแนวทางการพัฒนาการศึกษา: พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติช่วยกำหนดเป้าหมายและแนวทางการพัฒนาการศึกษาของประเทศ ซึ่งมีความสอดคล้องกับแผนพัฒนาทางด้านเศรษฐกิจและสังคม ช่วยสร้างความเข้าใจและความเห็นชัดเจนในการพัฒนาระบบการศึกษาในระยะยาวและระยะสั้นของประเทศ
2. การสร้างความเสมอภาคในการศึกษา: พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติเน้นในการสร้างความเสมอภาคในการเข้าถึงการศึกษาทุกระดับ ทั้งระดับปฐมวัย ระดับพื้นฐาน ระดับมัธยมศึกษาตอนต้นและตอนปลาย รวมถึงการศึกษาระดับอุดมศึกษา เพื่อให้ทุกคนสามารถมีโอกาสเข้าถึงการศึกษาที่มีคุณภาพเท่าเทียมกัน
3. การสร้างมาตรฐานและคุณภาพการศึกษา: พระราชบัญญัติช่วยกำหนดมาตรฐานและคุณภาพการศึกษาที่เหมือนกันทุกระดับ เพื่อให้มีการเทียบเคียงและตรวจสอบคุณภาพการศึกษา เช่น การประกันคุณภาพภายในและภายนอกของสถานศึกษา การตรวจสอบและการประเมินผล ซึ่งเป็นการสร้างความเชื่อมั่นในคุณภาพการศึกษาในสถานศึกษาทั้งหมด
4. การเสริมสร้างบุคลิกภาพและความรับผิดชอบทางสังคม: พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติส่งเสริมให้ผู้เรียนมีคุณลักษณะที่พึงประสงค์เช่น ความรู้ ทักษะ ความเข้าใจ ความสามารถในการทำงานเป็นทีม ความคิดริเริ่มและความรับผิดชอบทางสังคม ซึ่งเป็นประโยชน์สำคัญที่จะช่วยสร้างสังคมที่มีความเจริญก้าวหน้าและยั่งยืน
5. การสนับสนุนและพัฒนาครูและบุคลากรทางการศึกษา: พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติช่วยสนับสนุนการพัฒนาครูและบุคลากรทางการศึกษาให้มีความรู้ ทักษะ และความเชี่ยวชาญที่เพียงพอในการสอนและส่งเสริมการเรียนรู้ของผู้เรียน ซึ่งเป็นประโยชน์สำคัญในการพัฒนาคุณภาพการศึกษาทั้งหมด
6. การกำหนดหลักสูตรและเนื้อหาการศึกษา: พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติช่วยในการกำหนดหลักสูตรการศึกษาและเนื้อหาการเรียนการสอนที่เหมาะสมและมีคุณภาพ เพื่อให้ผู้เรียนได้รับการศึกษาที่เป็นระบบและสอดคล้องกับความต้องการของสังคมและตลาดแรงงาน

คำนิยามต่างๆ ตามมาตรา 4 ใน พรบ. การศึกษาแห่งชาติ

1. การศึกษา คืออะไร ตาม พรบ. การศึกษาแห่งชาติ

“การศึกษา” หมายความว่า กระบวนการเรียนรู้เพื่อความเจริญงอกงามของบุคคลและสังคม โดยการถ่ายทอดความรู้ การฝึก การอบรม การสืบสานทางวัฒนธรรม การสร้างสรรค์จรรโลงความก้าวหน้าทางวิชาการ การสร้างองค์ความรู้อันเกิดจากการจัดสภาพแวดล้อม สังคม การเรียนรู้และปัจจัยเกื้อหนุนให้บุคคลเรียนรู้อย่างต่อเนื่องตลอดชีวิต

2. การศึกษาขั้นพื้นฐาน ตาม พรบ. การศึกษาแห่งชาติ

“การศึกษาขั้นพื้นฐาน” หมายความว่า การศึกษาก่อนระดับอุดมศึกษา

3. การศึกษาตลอดชีวิต

“การศึกษาตลอดชีวิต” หมายความว่า การศึกษาที่เกิดจากการผสมผสานระหว่างการศึกษาในระบบ การศึกษานอกระบบ และการศึกษาตามอัธยาศัย เพื่อให้สามารถพัฒนาคุณภาพชีวิตได้อย่างต่อเนื่องตลอดชีวิต

4. สถานศึกษา

“สถานศึกษา” หมายความว่า สถานพัฒนาเด็กปฐมวัย โรงเรียน ศูนย์การเรียน วิทยาลัย สถาบัน มหาวิทยาลัย หน่วยงานการศึกษา หรือหน่วยงานอื่นของรัฐหรือของเอกชน ที่มีอำนาจหน้าที่หรือมีวัตถุประสงค์ในการจัดการศึกษา

5. สถานศึกษาขั้นพื้นฐาน

“สถานศึกษาขั้นพื้นฐาน” หมายความว่า สถานศึกษาที่จัดการศึกษาขั้นพื้นฐาน

6. มาตรฐานการศึกษา

“มาตรฐานการศึกษา” หมายความว่า ข้อกำหนดเกี่ยวกับคุณลักษณะ คุณภาพ ที่พึงประสงค์และมาตรฐานที่ต้องการให้เกิดขึ้นในสถานศึกษาทุกแห่ง และเพื่อใช้เป็นหลักในการเทียบเคียงสำหรับการส่งเสริมและกำกับดูแล การตรวจสอบ การประเมินผล และการประกันคุณภาพทางการศึกษา

7. การประกันคุณภาพภายใน

“การประกันคุณภาพภายใน” หมายความว่า การประเมินผลและการติดตามตรวจสอบคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษาจากภายใน โดยบุคลากรของสถานศึกษานั้นเอง หรือโดยหน่วยงานต้นสังกัดที่มีหน้าที่กำกับดูแลสถานศึกษานั้น

8. การประกันคุณภาพภายนอก

“การประกันคุณภาพภายนอก” หมายความว่า การประเมินผลแ ละการติดตามตรวจสอบคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษาจากภายนอก โดยสำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษาหรือบุคคลหรือหน่วยงานภายนอกที่สำนักงานดังกล่าวรับรอง เพื่อเป็นการประกันคุณภาพและให้มีการพัฒนาคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาของสถานศึกษา

9. ผู้สอน

“ผู้สอน” หมายความว่า ครูและคณาจารย์ในสถานศึกษาระดับต่าง ๆ

10. ครู ตาม พรบ. การศึกษาแห่งชาติ

“ครู” หมายความว่า บุคลากรวิชาชีพซึ่งทำหน้าที่หลักทางด้านการเรียนการสอนและการส่งเสริมการเรียนรู้ของผู้เรียนด้วยวิธีการต่าง ๆ ในสถานศึกษาทั้งของรัฐและเอกชน

11. คณาจารย์

“คณาจารย์” หมายความว่า บุคลากรซึ่งทำหน้าที่หลักทางด้านการสอนและการวิจัยในสถานศึกษาระดับอุดมศึกษาและระดับปริญญาของรัฐและเอกชน

12. ผู้บริหารสถานศึกษา

“ผู้บริหารสถานศึกษา” หมายความว่า บุคลากรวิชาชีพที่รับผิดชอบการบริหารสถานศึกษาแต่ละแห่ง ทั้งของรัฐและเอกชน

13. ผู้บริหารการศึกษา

“ผู้บริหารการศึกษา” หมายความว่า บุคลากรวิชาชีพที่รับผิดชอบการบริหารการศึกษานอกสถานศึกษาตั้งแต่ระดับเขตพื้นที่การศึกษาขึ้นไป

14. บุคลากรทางการศึกษา

“บุคลากรทางการศึกษา” หมายความว่า ผู้บริหารสถานศึกษา ผู้บริหารการศึกษา รวมทั้งผู้สนับสนุนการศึกษาซึ่งเป็นผู้ทำหน้าที่ให้บริการ หรือปฏิบัติงานเกี่ยวเนื่องกับการจัดกระบวนการเรียนการสอน การนิเทศ และการบริหารการศึกษาในหน่วยงานการศึกษาต่าง ๆ

พรบ. การศึกษาแห่งชาติ โดยสรุป

พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติมีความสำคัญเพราะเป็นกฎหมายที่สร้างเสริมการพัฒนาการศึกษาในประเทศไทย โดยมุ่งเน้นในการสร้างระบบการศึกษาที่เป็นฐานและมีคุณภาพ เพื่อสร้างความเสมอภาคในการเข้าถึงการศึกษา ส่งเสริมคุณลักษณะและความรับผิดชอบทางสังคมในผู้เรียน และสนับสนุนพัฒนาครูและบุคลากรทางการศึกษา เพื่อให้มีการศึกษาที่มีคุณภาพและเข้าถึงได้สู่ทุกคนในสังคมไทย